دیابت بارداری ؛ علل، علائم و درمان آن
"دیابت بارداری ؛ علل، علائم و درمان آن"
عدم تحمل گلوکز خوراکی در سه ماهه ی دوم و سه ماهه ی سوم بارداری را دیابت بارداری می‌گویند. در این شرایط، سطح گلوكز خون در طی بارداری بالا رفته و باعث بروز علائم ديابت در خانم های بارداری كه قبلا مبتلا به این بیماری نبوده‌اند، می‌شود.
در دوران بارداری افزایش قند خون برای جنين و مادر مضر است؛ ولی با شناخت و كنترل مناسب ديابت بارداری می‌توان از بروز عوارض دیابت بارداری جلوگيری کرد.
دیابت حاملگی شایع‌ترین بیماری در دوران بارداری بوده که حدود 2 تا 10 درصد از خانم های باردار را مبتلا می‌کند.
پس از صرف غذا، مواد غذایی در سیستم گوارشی هضم شده و به انواع کربوهیدرات (از جمله گلوکز) تبدیل می‌شوند. گلوکز پس از وارد شدن به جریان خون، به عنوان منبع سوخت وارد سلول‌های مختلف بدن می‌شود. در سلول‌های وابسته به انسولین مانند سلول‌های عضلانی و چربی، ورود گلوکز به درون سلول نیازمند انسولین است. در صورت عدم تولید انسولین به اندازه‌ی کافی و یا اختلال در تولید انسولین، گلوکزها به جای ورود به درون سلول و تولید انرژی، به مقدار زیادی در جریان خون باقی می‌مانند و موجب افزایش قند خون در دوران بارداری می‌شوند. لازم است که توضیح دهیم انسولین هورمونی است كه برای تنظيم قند خون از پانکراس ترشح می‌شود.
در يک بارداری طبيعی، تغییرات هورمونی موجب کاهش پاسخ به انسولین می‌شود. این موضوع در برخی از مادران باردار مشکلی ایجاد نمی‌کند. به این دلیل که ترشح انسولین اضافی بر حسب نیاز صورت می‌گیرد. اما در بعضی دیگر پانکراس نمی‌تواند انسولین اضافی را تولید کند و سطح قند خون افزایش پیدا کرده و در نتیجه مادر دچار دیابت بارداری می‌شود. معمولاً در خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری بعد از اتمام بارداری، این عارضه از بین می‌رود. در صورتی که فرد یک بار ابتلا به دیابت در حاملگی را تجربه کند، احتمال ابتلای مجدد به این عارضه در بارداری‌های بعدی و یا بعد از اتمام بارداری افزایش پیدا می‌کند.
عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری
- اضافه وزن؛
- ابتلا به دیابت دوران بارداری در بارداری قبلی؛
- وجود قند در ادرار؛
- وجود سابقه‌ی فامیلی ابتلا به دیابت نوع 2؛
- بیش از 35 سال بودن سن مادر؛
- افزایش فشار خون؛
- اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک؛
- سقط جنین بدون دلیل؛
- حالت تهوع و استفراع؛
- کاهش وزن؛
- افزایش میزان عفونت به خصوص در مثانه، واژن و پوست.
دیابت بارداری (قند بارداری) چه علائمی دارد؟
دیابت دوران بارداری علائم بالینی خاصی ندارد، اما به طور کلی خانم‌های باردار مبتلا به این عارضه دچار علائم زیر می‌شوند:
- تشنگی شدید؛
- تکرر ادرار؛
- گرفتگی بینی و خرخر کردن؛
- خستگی.
تشخیص و درمان دیابت بارداری
دیابت بارداری، متفاوت از دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 بوده و تنها شباهت آن‌ها، افزایش قند خون است. دیابت حاملگی در خانم‌های باردار در هفته‌های 24 تا 28 بارداری با اندازه‌گیری قند خون تشخیص داده می‌شود، ولی تا قبل از هفته‌ی 24، این بیماری فاقد علائم تشخیصی است. پزشک با انجام تست‌های غربالگری (كنترل قند خون هفتگی در آزمایشگاه با استفاده از خون وریدی) می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را تشخیص دهد.
مشاهده‌ی علائمی مانند وجود قند در ادرار پس از انجام تست‌های غربالگری گلوکز، لزوماً به معنی ابتلا به دیابت بارداری نیست. تشخیص وضعیت ابتلا به دیابت در مادران باردار نیازمند انجام تست‌های غربالگری بیشتری مانندGTT و یا تست عدم تحمل گلوکز است. اگرچه، برای تشخیص دیابت نوع 1 و دو اندازه‌گیری A1C مورد نیاز است، اما برای تشخیص دیابت بارداری اندازه‌گیری این عامل ضرورتی ندارد.
عوارض دیابت بارداری بر مادر و جنین
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری که می‌توانند سطح قند خون خود را کنترل کنند، بارداری موفق و جنین سالمی خواهند داشت. اما اگر کنترل دیابت بارداری را بلد نباشید، می‌تواند خطر وقوع برخی عوارض دیابت بارداری را افزایش دهد:
- افزایش احتمال وقوع زایمان زودرس؛
- افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا یا پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری؛
- افزایش نیاز به انجام سزارین؛
- وزن‌گیری بیش از حد جنین (ماکروزومی) و در نتیجه احتمال وقوع عوارض هنگام زایمان مثل دیستروفی شانه و آسیب به اعصاب گردن و شانه؛
- دیابت بارداری و مرگ جنین یا به نوعی همان مرده زایی افزایش می یابد؛
- افت قند خون نوزاد پس از تولد و در معرض خطر بودن از نظر مشکلات تنفسی.
راه های درمان دیابت بارداری
با درمان مناسب و مدیریت دقیق می‌توان یک بارداری بدون عارضه و یک کودک سالم داشت. برای درمان دیابت بارداری و تنظیم قند خون مواردی مانند کنترل رژیم غذایی، ورزش و مصرف دارو توصیه می‌شود که به اختصار توضیح می‌دهیم:
- کنترل رژیم غذایی : مصرف سبزیجات، میوه، غلات، حبوبات، پروتئین فراوان، سبزیجات و سایر غذاهایی که آرام‌آرام قند را آزاد می‌کنند در طول روز باعث حفظ قند خون در سطح طبیعی می‌شود.
- ورزش : برای خانم‌های باردار مبتلا به دیابت حاملگی، انجام ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی سریع، شنا، رقص و ایروبیک آهسته (پنج روز در هفته به مدت حداقل 30 دقیقه در هر جلسه) برای کنترل قند خون (کنترل دیابت بارداری) توصیه می‌شود.
- اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا : نظارت بر سطح قند خون، بخش مهمی از برنامه‌ی درمانی است. در چنین شرایطی اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا و دو ساعت بعد از صرف هر وعده‌ی غذایی الزامی است. برای این کار ابتدا باید انگشت را با یک سوزن کوچک سوراخ کرده و یک قطره خون در محل مخصوص نوار دستگاه سنجش قند خون خانگی چکاند تا سطح قند خون، مورد سنجش قرار گیرد.
- مصرف دارو: با توجه به تشخیص پزشک معالج تزریق انسولین از جمله داروهای استانداردی است که قبل از صرف غذا برای معالجه‌ی دیابت دوران بارداری توصیه می‌شود. علاوه بر انسولین مصرف داروهای خوراکی مانند متفورمین و گلیبورید با توجه به نظر پزشک تجویز می‌شود.
اشتراک گزاری:
